Bài tập cổ nhân dịp tiễn Trần Hồng Kỳ đi sứ Mỹ

Trần Đông Phong

Trưa thứ Sáu 11-4-2014 Trần Hồng Kỳ hẹn mình và mấy người bạn uống rượu chia tay, tuần sau đi Mỹ. Ở quán WA đợi mãi chỉ có mình và Trần Hồng Kỳ, mấy cậu kia bận công tác và việc nhà. Trần Hồng Kỳ ăn ít, uống nhiều, trầm ngâm nghĩ về cảnh xa xôi sắp tới, tóc bac nhiều rồi, chuyến đi này có thể kéo dài tới hai nhiệm kì. Còn mình thì ăn nhiều, uống nhiều và nói nhiều, chủ yếu là các câu thơ cổ về chủ đề chia tay. Sau buổi đó mình hẹn sẽ có bài tập cổ gồm những câu thơ cổ về buổi chia tay hôm đó.

Tập cổ là thể loại thơ sử dụng các câu thơ cổ ghép lại để diễn ý, có thể sửa một vài chữ để hợp với tình hình cụ thể. Tập cổ ngày trước rất hay được sử dụng, càng tập hợp được nhiều câu, nhiều tác giả đời trước càng được đánh giá cao, chứng tỏ sự hiểu biết sâu rộng.

Bài tập cổ này gồm 23 câu trích từ 11 bài thơ của 8 tác giả của Việt Nam và thời Đường. Trong ngoặc đơn là tên tác giả và tên bài thơ gốc.

          Bài Tặng Uông Luân của Lý Bạch có sửa một số từ như Lý Bạch = Kim nhật, ngạn thượng = địa thượng, Đào Hoa đàm = Hồng Hà trường, Uông Luân = chư quân.

          Bài Vị thành của Vương Duy swarDwowng Quan = Mỹ bang.

Tống Trần Hồng Kỳ tây xuất Mỹ bang sứ sự

Nhân sinh hà xứ bất ly quần

(Lý Thương Ẩn, Đỗ công bộ Thục trung ly tịch)

Bái hội phi nan tích biệt nan

(Nguyễn Du, Tống Ngô Nhữ Sơn công xuất trấn Nghệ An)

Kim nhật thừa cơ tương dục hành

Hốt văn địa thượng hạo ca thanh

Hồng Hà trường thủy lưu thiên lý

Bất cập chư quân tống ngã tình

 (Lý Bạch, Tặng Uông Luân)

Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu

Tây xuất Mỹ bang vô cố nhân

(Vương Duy, Vị thành)

Cô phàm viễn ảnh bích không tận

Duy kiến trường giang thiên tế lưu

(Lý Bạch, Hoàng Hạc lâu tống Tân Tiệm chi Quảng lăng))

Sầu kiến chu hành phong hựu khởi

Bạch đầu lãng lý bạch đầu nhân

 (Bạch Cư Dị, Lâm giang tống Hạ Triêm)

Vạn lí quan hà khinh lữ huống　
Lưỡng ki sương tuyết phất chinh y　
Tư tuân thức tạ quan phương vật　
Chuyên đối toàn bằng trọng quốc uy

 (Ngô Thì Nhậm, Tống Khế hữu Bắc sứ)

Tương kiến thời nan biệt diệc nan

 (Lý Thương Ẩn, Vô đề)

Hải nội tồn tri kỷ

Thiên nhai nhược tỷ lân

Vô vi tại kỳ lộ

Nhi nữ cộng triêm cân

(Vương Bột, Tống Đỗ thiếu phủ chi nhậm Thục Châu)

Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ

Thiên hạ hà nhân bất thức quân

(Cao Thích, Biệt Đổng Đại)

Thử thời vô thanh thắng hữu thanh

                                                (Bạch Cư Dị, Tỳ bà hành)

Dịch:

Tiễn Trần Hồng Kỳ đi sứ về phía tây đến nước Mỹ

Đời người ở đâu mà không có cảnh lìa đàn.

Bình thường gặp nhau để chào hỏi thì dễ, nhưng khi chia tay mới thấy khó.

Hôm nay bạn lên máy bay để đi xa,

Chợt nghe thấy trên mặt đất có tiếng hát lớn

Sông Hồng chảy dài nghin dặm,

Không bằng tình cảm các bạn tiễn tôi.

Mời bạn hãy uống cạn chén rượu này,

Ngày mai đi về phía tây đến nước Mỹ, liệu có ai là cố nhân.

Hình ảnh xa xăm của cánh buồm cô độc đang dần khuất trong không gian xanh thẳm,

Chỉ thấy sông dài chảy đến ngang trời.

Buồn rầu nhìn con thuyền ra đi, gió lại nổi lên,

Trong sóng bạc đầu thấy người đầu bạc.

Nơi sông núi biên ải vạn dặm, coi nhẹ cảnh xa xôi.

Hai kỳ sương tuyết phất trên áo người đi xa.

Cách giao dịch chủ yếu nhờ vào quan sát sự việc.

Toàn bộ việc đối đáp, dựa vào lấy quốc uy làm trọng.

Lúc này gặp nhau đã khó, chia tay còn khó hơn.

Miễn là trong biển này, chúng ta vẫn còn là những người tri kỷ, hiểu nhau.

Thì dù phải xa cách nơi góc biển chân trời, chúng ta vẫn cảm thấy như ở bên nhau.

Trên con đường rẽ chia tay, đừng nên ủy mị

Như đám nữ nhi khóc lóc sụt sùi, nước mắt thấm ướt khăn.

Đừng buồn vì trên con đường trước mặt không có ai là tri kỷ,

Bởi vì trong thiên hạ còn ai là không biết anh.

Lúc này không có một lời nào còn hơn là biết bao nhiêu lời.

(TĐP, 14-4-2014)