Thơ Haiku Nhật Bản: Cái ao và con ếch của Basho Triết lý về sự tới hạn hay cảnh giới và vượt qua

Trần Đông Phong

Tác giả: Matsuo Bashō , 松尾 芭蕉, Tùng Vĩ Ba Tiêu (1644 - 1694).

Cái ao và con ếch

Nguyên tác:

古池や                                                                                                      

蛙飛込む

水の音

Furuike ya

Kawazu tobikomu

Mizu no oto

Chữ Hán:

古cổ: xưa

池trì: cái ao

蛙oa: con ếch

飛phi

水thủy: nước

音âm: tiếng động

Dịch thơ:

Ao cũ gương nước lặng

Chợt đâu ếch nhảy vào phá vỡ

Tiếng nước vẳng thinh không.

(TĐP dịch)

Dịch thơ tiếng Anh:

Pond, there, still and old!
A frog has jumped from the shore.

The splash can be heard.

(Eli Siegel dịch)

          Bản dịch tiếng Anh này tuân thủ đúng luật thơ Haiku.

Pond-there-still-and-old (5 âm tiết)
A-frog-has-jumped-from-the-shore (7 âm tiết)

The-splash-can-be-heard (5 âm tiết)

          Đây là bài thơ tiêu biểu nhất của Basho được nghiên cứu nhiều nhất. Đặc biệt ở tính thiền đạo sâu sắc, minh triết cao thâm. Hiện tượng đơn giản chỉ là cái ao và con ếch. Mặt nước ao tĩnh lặng, phẳng như gương, như đạt đến mức độ cảnh giới, tới hạn. Con ếch nhảy vào ao làm phá vỡ sự tới hạn, hay vượt qua cảnh giới. Tác giả nhận thức được điều này thông qua việc nghe thấy tiếng nước động khi con ếch chạm mặt nước trong không gian tĩnh lặng. Khái niệm về cảnh giới và vượt qua cảnh giới là nền tảng trong ý thức hệ võ sỹ đạo và sau này hòa nhập trong tư duy xã hội Nhật hiện đại.

(TĐP)