NHỚ LẮM, TÓC DÀI ƠI!
Cứ mỗi khi nhìn một cô gái có đuôi tóc dài ngúng nguẩy theo nhịp bước, là hình bóng cô bạn thân thương lại hiện về rõ nét trong tôi. Lúc nào cũng mới tinh, như vừa hôm qua, hôm kia. Như chưa hề có sự cách xa vĩnh viễn và lâu như thế.
Bạn tôi cùng tuổi, nhà lại sát sau nhà tôi, cách có một hàng rào râm bụt. Cha chúng tôi ngày xưa cùng đi bộ đội một ngày. Hai anh kế trên chúng tôi chơi thân với nhau. Có lẽ vì rất nhiều điểm chung ấy mà chúng tôi thân nhau từ nhỏ chăng? Chỉ có một điểm khác là, cha tôi trở về sau mấy năm chống Pháp do thương tật. Còn cha bạn tôi vĩnh viễn nằm lại trên chiến trường chống Mỹ khi bạn mới hai tuổi. Bạn thiệt thòi hơn tôi rất nhiều.Tôi chẳng hiểu sao, cùng ở trên một mảnh đất, sáng sớm, chúng tôi cùng ra hai chiếc cầu ao rửa mặt rồi đội nón mê theo anh đi cắt cỏ, chăn trâu, bắt cào cào châu chấu. Chiều hè, lại cùng gội đầu bằng nước ao ngâm bồ kết vò lá bưởi rồi phơi nắng. Thế nhưng, tóc tôi không sao đen được. Nó cứ hoe hoe đỏ. Giá như mái tóc ấy vào thời nay, thì tôi sẽ không mất công sức và tiền của để đi nhuộm như bọn choai choai trong làng mà mỗi lần về, tôi lại thấy vô khối, chẳng biết chúng con nhà ai. Chỉ đến khi tôi học Đại học, mái tóc tôi mới hết đỏ hoe. Chắc là do không bị phơi nắng nữa. Đã thế, tóc tôi lại không thể dài. Tuy nó rất dày, nhưng cứ đến ngang lưng là những ngọn tóc cứ chẻ làm đôi, làm ba. Nhiều lúc nghịch tóc, tôi cầm ngọn tóc tước ra ... Còn tóc bạn tôi thì ngược lại. Vừa dày, vừa đen óng. Và đặc biệt, là nó rất dài. Khi chúng tôi còn nhỏ, hàng rào râm bụt bao giờ cũng có một lỗ to vừa một người chui lọt. Chúng tôi chẳng cần lấy liềm cắt cành lá, chỉ do chui nhiều nên cành lá không mọc được mà thôi. Gần nhà xa ngõ, nên chúng tôi thường chui qua rào như thế để đến với nhau. Vậy mà nhiều lần, khi chui sang nhà tôi, tóc cô bạn vẫn bị quấn vào hàng rào, phải gỡ mãi. Nhà bạn tôi có một khóm nhài, hoa nở quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào mùa hè. Cứ mỗi sinh nhật tôi, trong sáng hè đầy nắng, bạn tôi lại cầm cả nắm hoa nhài trắng muốt và thơm ngát, trắng thơm như tình bạn của chúng tôi, chui qua rào và đưa cho tôi. Chúng tôi ngồi vắt vẻo mỗi đứa trên một cành sung ngả ra ao, vừa ăn khoai luộc, vừa chuyện ríu ran. Hương nhài thoang thoảng trên mái tóc. Đuôi tóc dài của bạn đung đưa trên mặt nước ao. Mấy con chuồn chuồn ớt đậu trên khóm lục bình gần đó, giật mình bay vội ...
Bạn tôi cùng tuổi, nhà lại sát sau nhà tôi, cách có một hàng rào râm bụt. Cha chúng tôi ngày xưa cùng đi bộ đội một ngày. Hai anh kế trên chúng tôi chơi thân với nhau. Có lẽ vì rất nhiều điểm chung ấy mà chúng tôi thân nhau từ nhỏ chăng? Chỉ có một điểm khác là, cha tôi trở về sau mấy năm chống Pháp do thương tật. Còn cha bạn tôi vĩnh viễn nằm lại trên chiến trường chống Mỹ khi bạn mới hai tuổi. Bạn thiệt thòi hơn tôi rất nhiều.Tôi chẳng hiểu sao, cùng ở trên một mảnh đất, sáng sớm, chúng tôi cùng ra hai chiếc cầu ao rửa mặt rồi đội nón mê theo anh đi cắt cỏ, chăn trâu, bắt cào cào châu chấu. Chiều hè, lại cùng gội đầu bằng nước ao ngâm bồ kết vò lá bưởi rồi phơi nắng. Thế nhưng, tóc tôi không sao đen được. Nó cứ hoe hoe đỏ. Giá như mái tóc ấy vào thời nay, thì tôi sẽ không mất công sức và tiền của để đi nhuộm như bọn choai choai trong làng mà mỗi lần về, tôi lại thấy vô khối, chẳng biết chúng con nhà ai. Chỉ đến khi tôi học Đại học, mái tóc tôi mới hết đỏ hoe. Chắc là do không bị phơi nắng nữa. Đã thế, tóc tôi lại không thể dài. Tuy nó rất dày, nhưng cứ đến ngang lưng là những ngọn tóc cứ chẻ làm đôi, làm ba. Nhiều lúc nghịch tóc, tôi cầm ngọn tóc tước ra ... Còn tóc bạn tôi thì ngược lại. Vừa dày, vừa đen óng. Và đặc biệt, là nó rất dài. Khi chúng tôi còn nhỏ, hàng rào râm bụt bao giờ cũng có một lỗ to vừa một người chui lọt. Chúng tôi chẳng cần lấy liềm cắt cành lá, chỉ do chui nhiều nên cành lá không mọc được mà thôi. Gần nhà xa ngõ, nên chúng tôi thường chui qua rào như thế để đến với nhau. Vậy mà nhiều lần, khi chui sang nhà tôi, tóc cô bạn vẫn bị quấn vào hàng rào, phải gỡ mãi. Nhà bạn tôi có một khóm nhài, hoa nở quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào mùa hè. Cứ mỗi sinh nhật tôi, trong sáng hè đầy nắng, bạn tôi lại cầm cả nắm hoa nhài trắng muốt và thơm ngát, trắng thơm như tình bạn của chúng tôi, chui qua rào và đưa cho tôi. Chúng tôi ngồi vắt vẻo mỗi đứa trên một cành sung ngả ra ao, vừa ăn khoai luộc, vừa chuyện ríu ran. Hương nhài thoang thoảng trên mái tóc. Đuôi tóc dài của bạn đung đưa trên mặt nước ao. Mấy con chuồn chuồn ớt đậu trên khóm lục bình gần đó, giật mình bay vội ...
Đến những năm học Cấp Ba thì tóc bạn tôi đã dài gần đến kheo chân. Chiều cao khoảng một mét năm nhăm của bạn, thời chúng tôi, đã là đẹp lắm. Gương mặt tròn trĩnh dịu hiền, nhìn ai cũng như muốn cười. Vẻ đẹp của bạn tôi đã làm mê đắm biết bao gã si tình. Mấy chàng trong lớp thì còn lườm nhau, ngại nhau. Những chàng lớp khác thì chẳng cần ai biết ai. Chỉ khổ cho tôi, thành kẻ đưa thư bất đắc dĩ. Nhưng bạn tôi kiên quyết không nhận thư, không đọc thư. Tôi lại phải mất công đem trả. Nhiều lần như thế, thành ra tôi lại là kẻ phải chối từ. Mặc kệ cậu, thích thì đến mà đưa tận tay ... Cứ thế, nên suốt những năm học phổ thông, mái tóc dài của bạn tôi cũng chỉ có tôi, đứa bạn gái vô duyên, là người sở hữu thứ hai. Nhiều buổi ra chơi giữa hai tiết học, tôi vắt mái tóc dài óng ả của bạn lên cổ mình, thử xem, mình mà có một mái tóc như thế thì nó sẽ thế nào trên gương mặt lúc nào cũng ánh lên những tia nghịch ngợm của tôi? Chúng tôi nói chuyện nhiều đến mức, năm cuối Cấp Ba, thầy chủ nhiệm phải chuyển tôi đi bàn khác. Thế là tôi xa tóc dài của tôi. Thầy làm thế cũng chẳng oan uổng gì cho tôi. Bởi nói chuyện trong giờ học, thì chỉ có tôi. Còn cô bạn dịu hiền thì sợ thầy nhắc, nên chỉ cười, hoặc lắc, hoặc gật, để hưởng ứng chuyện tôi. Nhưng có xa gì trong một lớp học? Ngồi ở hai dãy khác nhau, tôi và tóc dài vẫn hướng về nhau để ra hiệu. Rồi thư từ cho nhau. Chúng tôi có vô khối cách khác để chuyện trò. Lại cả dọc đường đi về mỗi buổi học. Tôi chẳng hiểu sao chúng tôi nói mãi chẳng bao giờ hết chuyện. Những người mới quen, thấy lúc nào chúng tôi cũng đi cùng nhau, chưa nhớ tên, chỉ biết lấy mái tóc dài để phân biệt.
Khi tôi vào Đại học, thì tóc dài học Trung cấp Ngân hàng. Cách nhau mấy chục cây số, xe cộ đi lại thời đó rất khó khăn, nhưng chúng tôi vẫn đến chỗ nhau nhiều hơn cả về nhà. Trường của bạn gần mấy trường sĩ quan. Những lần tôi sang đó, đều gặp những gã áo xanh đến trồng cây si ở phòng bạn tôi. Nhưng tôi biết, vẫn như trước thôi, mái tóc dài ấy vẫn chưa ai có duyên để chạm vào. Bạn tôi rất nữ tính, chẳng hề kiêu căng. Và bạn chưa bao giờ lợi dụng vẻ đẹp của mình để trở thành kẻ lập kì tích trong chuyện ái tình. Tôi thì chẳng dám chắc, nếu mình bị tấn công nhiều thế, mình lại không xao xuyến ít nhiều. Từ cuối lớp 12, tôi đã ngẩn ngơ rồi. Ngẩn ngơ trước một bóng áo xanh qua những vần thơ dịu ngọt. Tóc dài ra trường trước tôi một năm. Chúng tôi cùng về quê công tác, nhưng điều kiện gặp nhau và chuyện trò thì ít hơn thuở phổ thông. Hết giờ làm việc, tôi ở tập thể, còn bạn về nhà. Bạn kể về một anh cùng cơ quan yêu bạn lắm, nhưng bạn chưa thật rung động. Còn tôi, sau mối tình thơ mộng dang dở của mình, cũng chưa muốn "cùng ai". Bẵng đi một dạo, tóc dài bảo tôi rằng bạn sắp sắm đồ cưới. Anh ấy cùng cơ quan đấy. Yêu mình đến mức khổ sở nên mình đã nhận lời. Và khi nhận lời yêu rồi, mới nhận ra rằng mình cũng yêu anh ấy quá ... Đêm trước ngày ăn hỏi, tóc dài ngủ cùng tôi trong căn phòng tập thể của tôi. Bạn bảo rằng, đi lấy chồng rồi, biết bao giờ lại ngủ cùng nhau? Trên chiếc giường một, thỉnh thoảng tôi lại đè lên mái tóc dài của bạn, khiến bạn phải vắt tóc lên phía đầu giường. Tôi trêu rằng, mấy hôm nữa nằm với chồng thì làm sao đây? Bạn ửng hồng đôi má, ngượng ngùng. Tôi thấy đôi má hồng của bạn rất đẹp, thế mà mấy bà ở làng cứ bảo là "phận hồng nhan”. Hôm cưới bạn tôi, tôi đi cùng bạn vào gian phòng tập thể có chiếc giường cưới đơn sơ nhưng tràn đầy hạnh phúc, trước khi về, tôi còn nói thầm vào mái tóc dài: Tuần sau, người ta sẽ đợi nghe kể chuyện tuần trăng mật đấy nhé!
Tôi có ngờ đâu rằng, chuyện tuần trăng mật của tóc dài vĩnh viễn là một bí mật của riêng bạn. Chỉ bốn ngày, kể cả ngày bạn cưới, tôi vừa xách cặp xuống lớp thì có một người quen đến báo: Về ngay đi, Tâm bị tai nạn chết rồi. Tôi hỏi lại như người ngớ ngẩn: “Tâm nào?”. Mặc dù, trong số bạn bè, chỉ có mỗi tóc dài của tôi tên như thế ... Tôi phóng xe đạp về nhà trong tiếng gào thét của chính trái tim mình: Không phải thế! Không phải thế! Nhưng phía sau hàng rào kia, tiếng ồn ào, tiếng khóc của mẹ bạn làm tim tôi chết lặng. Mãi tôi mới chui qua được hàng rào râm bụt ... Lên đến quê chồng bạn, cách nhà chúng tôi hơn chục cây số, chồng bạn vẫn chưa mang được tóc dài của tôi về. Tai nạn tàu ở Văn Điển. Chiều tháng giêng âm u, mãi rồi tôi cũng thấy một chiếc áo quan đóng kín. Không thấy tóc dài của tôi đâu cả. Tôi gọi mãi, gọi mãi tên bạn, chẳng thấy cái miệng tươi tắn đáp lời, như những lần tôi gọi qua hàng rào râm bụt. Cái huyệt sâu hun hút. Tôi như nhìn thấy trước mắt mình một đuôi tóc dài đung đưa ...
Nhiều hôm sau đó, chồng bạn kể lại rằng, hai vợ chồng bạn đi Hà Nội thăm anh chị, rồi tiện sắm sửa cho cuộc sống riêng. Mỗi người một xe đạp chất đầy đồ. Đến đoạn Văn Điển, bạn muốn đi "việc riêng” nên bảo chồng đứng giữ xe bên lề đường nhựa. Bạn băng qua đường tàu rồi, thì tàu lao đến, nếu tóc không dài thế, có lẽ đã không bị cuốn vào! Chồng bạn nhìn thấy tận mắt tử thần cướp mất vợ yêu mà chẳng thể làm gì! Khi tàu dừng được, bế trên tay, vợ yêu chỉ còn là một thi thể giập nát. Mái tóc dài rối tung, đẫm máu.
Tôi không muốn tin rằng tại mái tóc dài đẹp mê hồn khiến bạn tôi gặp nạn. Tôi cũng không muốn tin rằng đôi má lúc nào cũng đỏ hồng của bạn là phận bạc bởi hồng nhan. Tôi càng không muốn tin rằng do tuổi bạn kị với tuổi Dần của chồng, lại cưới vào tháng Dần nên bị hổ vồ như người ta bình luận. Nhưng tôi không thể giải thích nổi tại sao một cô gái đẹp dịu hiền như tóc dài của tôi lại chết thảm khốc thế ở tuổi đôi mươi, trong tuần trăng mật của cuộc đời?
Giờ đây, những cô gái để tóc dài cứ ít dần đi. Và cứ mỗi khi nhìn thấy một mái tóc dài, tôi lại nghẹn ngào nhớ đến người bạn gái thân thương.
Nhớ lắm, tóc dài ơi!
(MAI HƯƠNG)
Tôi không muốn tin rằng tại mái tóc dài đẹp mê hồn khiến bạn tôi gặp nạn. Tôi cũng không muốn tin rằng đôi má lúc nào cũng đỏ hồng của bạn là phận bạc bởi hồng nhan. Tôi càng không muốn tin rằng do tuổi bạn kị với tuổi Dần của chồng, lại cưới vào tháng Dần nên bị hổ vồ như người ta bình luận. Nhưng tôi không thể giải thích nổi tại sao một cô gái đẹp dịu hiền như tóc dài của tôi lại chết thảm khốc thế ở tuổi đôi mươi, trong tuần trăng mật của cuộc đời?
Giờ đây, những cô gái để tóc dài cứ ít dần đi. Và cứ mỗi khi nhìn thấy một mái tóc dài, tôi lại nghẹn ngào nhớ đến người bạn gái thân thương.
Nhớ lắm, tóc dài ơi!
(MAI HƯƠNG)
