Văn hóa ứng xử của người Nhật

Lễ hội văn hóa mùa xuân Việt – Nhật 2013 diễn ra trong hai ngày 20-21/4/2013 tại Hà Nội đang được các phương tiện thông tin đại chúng tuyên truyền rùm beng. Nhưng tôi không thấy TV hay tờ báo nào giới thiệu về văn hóa ứng xử của người Nhật. Không ai có thể cúi đầu đúng kiểu hơn người Nhật, cũng không thể cứ mặc ki-mô-nô hoặc uống rượu sa-kê thì sẽ thành người Nhật. Có thể dễ dàng nhận thấy người Nhật luôn giữ cho mình bản sắc riêng, không có hiện tượng bắt chước các nền van hóa khác, kể cả Mĩ hoặc Trung Hoa. Phải chăng điểm cốt lõi của nền văn hóa Nhật Bản chính là lòng chân thành, hay nói cách khác, không bao giờ có chỗ cho sự giả dối trong văn hóa? Tìm hiểu kỹ về văn hóa Nhật Bản, chúng ta mới hiểu và lý giải được nguyên nhân tại sao nước Nhật bị tàn phá tan hoang sau chiến tranh thế giới thứ hai lại có thể bật dậy nhanh chóng, để trở thành một cường quốc mà cả thế giới phải kính trọng. Blog E xin giới thiệu với các bạn độc giả một số nét trong văn hóa ứng xử của người Nhật mà chúng tôi thu lượm được. Hy vọng rằng, người Việt chúng ta sẽ tìm được điều gì đó đáng học tập từ người Nhật nhân sự kiện giao lưu văn hóa giữa hai nước. (NCT )

Cúi nhưng không thấp

Người Nhật có thói quen gập người cúi chào khách. từ ông Chủ tịch, Tổng giám đốc tập đoàn Acecook (Osaka) tới cô bé bán kem ở Lake Hill Farm (Jozankei) đều nhiệt thành ra tận xe vẫy chào tạm biệt khách cho đến khi xe khuất hẳn.

Ở đất nước mặt trời mọc, hình ảnh nghiêng gập người cúi chào thể hiện cả một nền văn hóa Nhật Bản: Cúi nhưng không hạ mình . Sự nhún nhường chỉ làm tăng thêm sự nể trọng của người đối diện. 

Trên các chuyến bay của hãng hàng không Japan Airlines, nụ cười luôn nở trên môi các tiếp viên. Họ sẵn sàng ngồi, chính xác là "quỳ xuống", giúp khách sửa tư thế của đôi chân tê mỏi. Họ niềm nở, vui vẻ tiếp nhận yêu cầu của hành khách khó tính nhất. Không phải phẩm  chất  máy bay khiến hành khách hài lòng mà chính cách phục  vụ của tiếp viên khiến mọi người nghĩ tốt về người Nhật. Chỉ vài phút khởi hành trễ, toàn bộ nhân viên phục vụ mặt đất và tiếp viên, phi công dàn thành hàng ngang, cúi  rạp người xin lỗi khách. Họ thật sự đã thành công khi để lại ấn tượng sâu sắc về một nước Nhật vô cùng hiếu khách và  nghệ thuật giao tiếp tuyệt vời của họ.

Trung thực

Ở Nhật, bạn khó có cơ hội bắt taxi để đi một cuốc đường dài. Vì sao? Các tài xế sẽ tự chở bạn thẳng đến nhà ga tàu điện ngầm, kèm lời hướng dẫn “Hãy đi tàu điện ngầm cho rẻ”.

Sự trung thực của người Nhật, in đậm nét ở những minishop không người bán tại thành phố Osaka. Nhiều vùng ở Nhật không có nông dân. Ban ngày họ vẫn đến công sở, ngoài giờ làm họ trồng trọt thêm. Sau khi thu hoạch, họ đóng gói sản phẩm, dán giá và để thùng tiền bên cạnh. Người mua cứ theo giá niêm yết mà tự bỏ tiền vào thùng. Cuối ngày, trên đường đi làm về, họ ghé đem thùng tiền về nhà. Nhẹ nhàng và đơn giản.

Các con đường mua sắm, các đại siêu thị ở Hokkaido, Sapporo hay Osaka... cũng không nơi nào bạn phải gửi giỏ/túi xách.  Quầy thanh toán cũng không đặt ngay cổng ra vào.  Người Nhật tự hào khẳng định động từ "ăn cắp vặt" gần như đã biến mất trong từ điển.

Nếu bạn đến Nhật, toàn bộ các cửa hàng sẽ tự động trừ thuế, giảm 5 - 10% khi biết bạn là khách nước ngoài.

“No noise” - không gây tiếng ồn

Nguyên tắc không gây tiếng ồn được áp dụng triệt để tại Nhật. Tất cả high ways (đường cao tốc) đều phải xây dựng hàng rào cách âm, để nhà dân không bị ảnh hưởng bởi xe lưu thông trên đường. Osaka bỏ ra 18 tỷ USD xây hẳn 1 hòn đảo nhân tạo để làm phi trường  rộng hơn 500ha ngay trên biển. Lý do đơn giản chỉ vì “người dân không chịu nổi tiếng ồn khi máy bay lên xuống”.

Tại các cửa hàng mua sắm, dù đang vào mùa quảng cáo, cũng không một cửa hàng nào được đặt máy phát ra tiếng. Tuyệt đối không được bật nhạc làm ồn sang cửa hàng bên cạnh. Muốn quảng cáo và thu hút thì cách duy nhất là thuê một nhân viên dùng loa tay, quảng cáo với từng khách.

Nhân bản

Vì sao trên những cánh đồng ở Nhật luôn còn một góc nguyên, không thu hoạch? Không ai bảo ai, những nông dân Nhật không bao giờ gặt hái toàn bộ nông sản mà họ luôn "để phần" 1-2% sản lượng cho các loài chim, thú trong tự nhiên.
 

Bình đẳng

Mọi đứa trẻ ở Nhật đều được dạy về sự bình đẳng.

Để không có tình trạng phân biệt giàu nghèo ngay từ nhỏ, mọi trẻ em đều được khuyến khích đi bộ đến trường. Nếu nhà xa thì xe đưa đón của trường là chọn lựa duy nhất. Các trường không chấp nhận cho phụ huynh đưa con đến lớp bằng  xe hơi.

Việc mặc đồng phục vest đen từ người quét đường đến tất cả nhân viên, công chức cho thấy một nước Nhật không khoảng cách. Những ngày tuyết phủ trắng nước Nhật, từ trên cao nhìn xuống, những công dân Nhật như những chấm đen nhỏ di chuyển nhanh trên đường. Tất cả họ là một nước Nhật chung ý chí, chung tinh thần lao động.

Văn hóa xếp hàng thấm đẫm vào nếp sinh hoạt hàng ngày của người Nhật. Không có bất cứ sự ưu tiên nào . Sẽ không có gì ngạc nhiên nếu một ngày bạn thấy người xếp hàng ngay sau lưng mình chính là ...Thủ tướng.

Nội trợ là một nghề quan trọng

Ở Nhật, người phụ nữ khi có gia đình và có con thì thường ở nhà làm nội trợ và chăm sóc con cái, kể cả những người có học vị khá cao. Hàng tháng Chính phủ tự trích lương của chồng đóng thuế cho vợ. Do đó, người phụ nữ ở nhà làm nội trợ nhưng vẫn được hưởng các chế độ y như một người đi làm. Về già, vẫn hưởng đầy đủ lương hưu.

Độc đáo hơn nữa là nhiều công ty áp dụng chính sách, lương của chồng sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản của vợ. Vai trò của người phụ nữ trong gia đình vì thế luôn được đề cao, tôn trọng.