Cảnh ao thu trong thơ của Saint-Exupéry

(Bài viết của Trần Đông Phong nhân kỷ niệm 40 năm quan hệ ngoại giao Việt-Pháp 1973-2013)

Vừa đưa đoàn cán bộ trẻ đi thực tế về, nằm thiếp trên đi văng quên cả thay đồ, chắc cũng là vì mấy chén rượu quê hết mình với anh em địa phương. Chợt thức giấc, đã hơn 1 giờ đêm. Bật máy tính lướt mấy trang web, màn hình hiện lên Mục “Bài thơ hay nhất Đường thi về Thu  mưa đêm” trên BlogE với cảnh ao thu, “thu trì” trong bài Dạ vũ ký bắc của Lý Thương Ẩn. Chẳng biết từ đâu ập đến trong tâm trí những vần thơ bằng tiếng Pháp về cảnh ao thu của văn sĩ Pháp nổi tiếng Saint-Exupéry bài “L’étangsembledormir” (Ao thu như đang ngủ), mà mình đã đọc trước đây trên Trang tin điện tử của báo Pháp Le Figaro. Dịch ra đây để cùng xem. (TĐP)

Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944), tên đầy đủ là Antoine Marie Jean-Baptiste Roger de Saint-Exupéry, Bá tước Saint-Exupéry,sinh ra ở Lyon, Pháp, từng là phi công, nhà văn. Tác giả cuốn chuyện nổi tiếng Petit Prince (Hoàng tử bé con). Năm 1934 đã đến Việt Nam làm phóng viên của tờ báo Paris-Soir (Paris Buổi tối).Năm 1935 Saint-Exupery tham gia cuộc đua máy bay Paris –Sàigòn nhằm phá kỷ lục về tốc độ hàng không. Sự cố và trải nghiệm của chuyến bay này là khởi đầu cho cuốn tiểu thuyết của Saint-Exupery “Petit Prince” (Hoàng tử bé con) được đánh giá là kiệt tác và đã được dịch ra 250 thứ tiếng. Năm 1944 Saint-Exupéry đã không trở về sau chuyến bay cất cánh từ đảo Corse. Sau này những người có trách nhiệm và yêu quý văn thơ của Saint-Exupéry không ngừng tìm kiếm dấu tích của Saint-Exupéry. Năm 1998 tìm  thấy một chiếc vòng tay bằng bạc có khắc tên vợ của Saint-Exupéry. Năm 2004 tìm thấy mảnh vỡ chiếc máy bay mang số hiệu mà Saint-Exupéry trực tiếp lái khi cất cánh 60 năm trước. Nhưng cái mà người ta tìm thấy rất có giá trị đó là một bài thơ “L’étangsembledormir” (Ao thu như đang ngủ) trong những bức thư của Saint-Exupéry gửi người bạn thân, cùng tuổi Jean Griser, khi Saint-Exupéry học tại trường Villa Saint-Jean ở Fribourg, ThụySỹ (1915-1917), lúc đó Saint-Exupéry mới 17 tuổi. Bài thơ này đượccoi là những bước đi đầu tiên của nhà thơ, nhà văn lớn Saint-Exupéry.

(Tổng hợp tin bài liên quan theo các tài liệu quốc tế)

«L'étang semble dormir...»

Villa Saint-Jean Fribourg, le 18-2-17
À J(ean) Grisez, son ami
de Saint-Exupéry

L'étang semble dormir, pas un roseau ne chante
Les saules consternés se taisent sur le bord ;
Pleurant ce qui leur fit souvent risquer la mort
De fragiles iris penchent vers l'eau pesante...

Car le dieu qui rendait la campagne vivante,
Le vent n'est plus ici pour l'animer encor,
Pour dire aux oisillons de prendre leur essor
Ou plisser l'étang bleu d'une vague mourante...

Mais les arbres pensifs attendent son retour.
Et nous sommes ainsi quand, n'ayant plus d'amour,
L'orage étant passé, rien chez nous ne frissonne,

Que réclamantce qui nous fit pourtant souffrir
Notre coeur est muet, vide, triste à mourir
O mon ami... comme un paysage d'automne !

AO THU NHƯ ĐANG NGỦ

Trường Villa Jean ở Fribourg, 18 tháng 2 năm 1917

Gửi Jean Griser, bạn của anh

Saint Exupery

Ao thu như đang ngủ,

Lau sậy bặt tiếng ca.

Liễu rủ lặng bên bờ.

Khóc thương chết thường kề,

Iris dáng mong manh,                                    

Nghiêng trĩu nước ao trầm.

Trời làm ruộng thêm tươi.

Gió chẳng còn vi vút

Nhắc chim non cất cánh

Gợn sóng ao nước xanh

Mờ lặng nhạt nhòa êm.

Hàng cây đứng ưu tư

Như đợi bóng ai về.

Và ta khi nào vậy,

Tình yêu không còn nữa.

Bão tố đã đi qua,

Nơi ta vạn vật yên.

Nhưng mà cần phải hỏi,

Ai làm ta khổ đau.

Tim ta như câm lặng,

Trống rỗng, buồn như chết.

Ôi bạn tôi… vậy đó,

Cảnh ao thu miên man.

(TĐP dịch từ nguyên tác tiếng Pháp thơ của Saint-Exupéry)

Mời các bạn xem thông tin Trần Đông Phong chuẩn bị xuất bản tuyển tập thơ dịch từ nguyên tác tiếng pháp TẠI ĐÂY  nhé. Anh TĐP đề nghị những người biết tiếng pháp tham gia dịch và gửi bài để anh biên tập xuất bản. Chi phí xuất bản và in ấn anh Phong chịu toàn bộ (BBT)